بدان که: حقیقت غیبت آن است که: چیزى نسبت‏بغیرى که شیعه باشد ذکر کنى که‏اگر به گوش او برسد او را ناخوش آید و به آن راضى نباشد.

خواه آن نقص، در بدن او باشد مثل اینکه بگویى: فلانى کور، یا کر، یا گنگ، یانیم مرده، یا کوتاه، یا بلند، یا سیاه، یا زرد، یا احول، یا «قطور» ⁽¹⁾ و امثال اینها است.

یا در نسب او باشد مثل اینکه بگویى: پسر فلان، فاسق، یا ظالم، یا حمال زاده، یانانجیب و نحو اینها است.

یا در صفات و افعال و اقوال او باشد مثل اینکه بگویى: بد خلق، یا بخیل، یا متکبر، یاجبان، یا ریا کار، یا دروغ‏گو، یا دزد، یا ظالم، یا پرگو، یا پرخور، یا بى‏وقت‏به خانه مردم‏مى‏رود، و نحو اینها است.

یا در چیزى باشد که متعلق به او باشد از: لباس، یا خانه، یا مرکب.چنانکه بگوئى:

جامه فلان کس چرکین است.یا خانه او چون خانه یهودان است.یا عمامه او مثل گنبدى‏است، یا بقدر گردوئى است.یا کلاه او دراز است.یا مرکب او «جلف‏» ⁽²⁾ است.و امثال‏اینها.

و همچنین در سایر امورى که منسوب به او باشد و به بدى یاد شود که اگر آن رابشنود ناخوشش آید.

همچنان که حدیث نبوى به آن دلالت مى‏کند، فرمود: «آیا مى‏دانید که غیبت چه چیزاست؟ عرض کردند: خدا و رسول او داناتر است.فرمود: آن است که: یاد کنى برادرخود را به چیزى که او را ناخوش آید.شخصى عرض کرد که: اگر آن صفت‏با او باشد بازبد است؟ فرمود: اگر باشد غیبت است و الا بهتان است‏» . ⁽³⁾

«و نام مردى در خدمت آن حضرت برده شد، شخصى عرض کرد که: چه عاجزاست.حضرت فرمود: غیبت رفیق خود را کردى‏» . ⁽⁴⁾

و روزى اسم زنى مذکور شد عایشه گفت: کوتاه قد است.جناب رسول - صلى الله‏علیه و آله - فرمود: «او را غیبت کردى‏» . ⁽⁵⁾

و زنى دیگر مذکور شد عایشه گفت: «آن دامن بلند است.حضرت فرمود: بیفکن ازدهن خود، پس پاره گوشتى از دهن او افتاد» . ⁽⁶⁾

روزى یکى از اصحاب به دیگرى گفت: «فلان شخص بسیار خواب است.حضرت‏فرمود: گوشت‏برادر خود را خوردى‏» . ⁽⁷⁾

و آنچه در بعضى از احادیث وارد شده که: پیغمبر - صلى الله علیه و آله - یا بعضى ازائمه - علیهم السلام - مذمت‏بعضى از اشخاص معینه را فرموده‏اند، یا از براى بیان احکام‏الهى بوده یا از طوایفى بوده‏اند که غیبت آنها مستثنى است، چنانچه مذکور خواهد شد