سنّت در لغت به معناى راه و روش است.(1)بیان فقها اصطلاح سنت به معناى مستحب که یکى از احکام پنجگانه است به کار برده شده;(2)که به گفتار، رفتار و تقریر پیامبر(صلى الله علیه وآله) نیز سنت گفته شده است.(3)است ولى در این علم اصطلاح سنت مهوم دیگرى نیز دارد بدین معنا که اصطلاح سنت در برابر اصطلاح بدعت به کار برده مى شود. سنت در اصطلاح علماى اصول، گفتار، رفتار و تقریر یکى از منابع احکام و شرع مقدس است.

دیدگاه شیعه

به اعتقاد شیعه دومین منبع احکام و دستورات اسلام سنت نبوى است چنان که قرآن مى فرماید: (... وَ ما آتاکُمُ الرَّسوُلُ فَخُذُوهُ وَ مانَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهوُا...);(4)جلوگیرى کرده خوددارى نمایید.

بنابراین آنان که به سنت نبوى بى اعتنا هستند قرآن را نادیده گرفته اند، اما بحث اساسى این است که چگونه سنت نبوى به دست مى آید؟ مسلمانانى که چهارده قرن با زمان حضور پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) فاصله دارند چگونه به سنت آن حضرت دست یابند؟

از سوى دیگر به گفته تاریخ، سنت آن حضرت تا حدود یکصد سال پس از پیامبر یعنى عصر عمربن عبدالعزیز به علل گوناگونى تدوین نشده و در این مدت، مذاهب و گروه هاى زیادى نیز در دل امت اسلامى پدید آمده است. جعل روایات بویژه در عصر بنى امیه رواج داشته و حتى در زمان حیات پیامبر(صلى الله علیه وآله) نیز دروغ هایى به ایشان نسبت داده شده است چنان که على(علیه السلام)فرمود: «روزى پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله)خطبه خواند و در ضمن آن فرمود من کذب على متعمداً فلیتبوا مقعده من النار»;(5)به من دروغ ببندد جایگاه او آتش است.

از این رو شیعه معتقد است بهترین راه براى دستیابى به سنت پیامبر(صلى الله علیه وآله) همان راهى است که خود آن حضرت معرفى فرموده است: «ایها الناس انى قد تارک فیکم ما ان أخذتم به لن تضلوا، کتاب الله عترتى اهل بیتى»;(6)

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ مفردات، راغب و المصباح، فیومى.

در لسان العرب، ج 17، ص 90 سنّت به معناى راه پسندیده و مستقیم دانسته شده است.

2 ـ الفوائد و القواعد، ج 2، ص 304، قاعده 289.

البته در نزد علماى حنفى سنت بر دو قسم است; سنت وجوبى و سنت استحبابى چنان که کراهت را نیز بر دو قسم مى دانند کراهت تحریمى و تنزیهى.

3 ـ ذکرى، شهید اول، ص 5 و السنة و التشریع ، دکتر منعم النمر.

4- سوره حشر، آیه 7.

5 ـ نهج البلاغه، خطبه 210.

6- صحیح، ترمذى، ج 5، ص 662، باب مناقب اهل بیت النبى و صحیح، مسلم، ج 4، ص 1803، ح 2408 با اندکى اختلاف.