و در کـتـاب خـصـال از اسـبـاط بـن مـحـمـد بـه سـنـدى کـه بـه رسـول اللّه (صلّى اللّه علیه و آله وسلّم ) دارد از آن جناب روایت کرده که فرمود: غیبت از زنـا شـدیـدتـر است . پرسیدند: یا رسول اللّه چرا چنین است ؟ فرمود: زناکار مى تواند تـوبـه کـنـد، و خـدا هـم تـوبه اش را بپذیرد، چون سر و کارش تنها با خدا است ، ولى مـرتـکـب غـیبت مى خواهد توبه کند، اما خدا توبه اش را نمى پذیرد مگر وقتى که شخص غیبت شده از او درگذرد.
مـؤ لف : ایـن روایـت را الدر المنثور هم از ابن مردویه ، و بیهقى از ابى سعید، و جابر از رسـول خـدا (صـلّى اللّه عـلیـه و آله وسـلّم ) روایـت کـرده ، بـه ایـن عـبـارت کـه رسـول خـدا (صـلّى اللّه عـلیـه و آله وسلّم ) فرمود: غیبت از زنا شدیدتر است . گفتند: یا رسول اللّه چطور غیبت از زنا شدیدتر است ؟ فرمود: براى اینکه ممکن است مردى زنا کند و بـعـد توبه کند، خدا هم توبه اش را بپذیرد، ولى مرتکب غیبت آمرزیده نمى شود، مگر وقتى که شخص غیبت شده او را ببخشد.
و در کافى به سند خود از سکونى از امام صادق (علیه السلام ) روایت آورده که فرمود: رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله وسلّم ) فرمود: غیبت در تباه کردن دین مسلمان سریعتر از خوره اى است که اندرون او را بخورد.
و در همان کتاب به سند خود از حفص بن عمر، از امام صادق (علیه السلام ) روایت کرد که فـرمـود: شـخـصـى از رسـول خـدا (صلّى اللّه علیه و آله وسلّم ) پرسید: کفاره گناه غیبت چیست ؟ فرمود: براى آن کس که غیبتش کرده اى ، به تلافى غیبتش استغفار کن .
و در تـفـسـیـر قـمـى در ذیـل آیـه (و جـعـلنـاکـم شـعـوبـا و قـبـائل ) فـرمـود: شـعـوب ، مـلتـهـاى غـیـر عـرب اسـت و قبائل به معناى طوائف عرب .
مؤ لف : این روایت را صاحب مجمع البیان به امام صادق (علیه السلام )
نسبت داده .

تفسیر المیزان 18

چون حقیقت غیبت را شناختى بدان که: آن، اعظم مهلکات، و اشد معاصى است.وبه اجماع جمیع امت، و صریح کتاب رب العزة و احادیث پیغمبر - صلى الله علیه و آله - وائمه اثنى عشر - علیهم السلام - حرمت آن ثابت است.

خداوند عزت مى‏فرماید: «و لا یغتب بعضکم بعضا ایحب احدکم ان یاکل لحم اخیه‏میتا فکرهتموه‏».

یعنى: «باید غیبت نکند بعضى از شما بعضى دیگر را، آیا دوست‏مى‏دارد یکى از شما که بخورد گوشت‏برادر خود را در حالتى که مرده باشد؟ ! پس‏کراهت مى‏دارید شما آن امر را» . ⁽¹⁶⁾

و از رسول خدا - صلى الله علیه و آله - مروى است که فرمود: «زنهار، احتراز کنید ازغیبت، به درستى که: غیبت، بدتر است از زنا، زیرا: مردى که زنا مى‏کند و توبه مى‏کندخدا او را قبول مى‏فرماید ولى غیبت کننده را خدا نمى‏آمرزد تا آنکه غیبت او را که‏کرده است از او بگذرد» . ⁽¹⁷⁾

و فرمود که: «در شب معراج به قومى گذشتیم که روهاى خود را با ناخنهاى خودمى‏خراشیدند.از جبرئیل پرسیدم که: ایشان چه کسان‏اند؟ گفت: غیبت کنندگان‏» . ⁽¹⁸⁾

روزى آن سرور بر منبر برآمدند و خطبه‏اى در نهایت‏بلندى خواندند - به نوعى که‏زنان در خانه‏ها آواز آن سرور را شنیدند - و فرمودند که: اى گروهى که به زبان، ایمان‏آورده‏اید و دل شما از ایمان خالى است! غیبت مسلمین را مکنید.و عیب‏جوئى ایشان منمائید، که: هر که عیب جوئى برادر خود کند خدا عیب او را ظاهر مى‏سازد اگر چه دراندرون خانه خود باشد» . ⁽¹⁹⁾

و در روز دیگر آن سرور بر بالاى منبر خطبه‏اى ادا فرمودند و بیان گناه ربا و عقوبت‏آن را کردند پس فرمودند: «یک درهم از ربا بدتر است از سى و شش زنا، و آبروى برادرمسلم را ریختن از ربا بدتر است‏» . ⁽²⁰⁾

و وقتى آن حضرت مردم را امر به روزه فرمود، گفت: «احدى بدون اذن من افطارنکند.چون شام داخل شد، یک یک مى‏آمدند و اذن گرفته افطار مى‏کردند تا مردى آمدو عرض کرد: یا رسول الله! دو دختر من روزه گرفته‏اند و حیا مانع ایشان است که به‏خدمت تو رسند، اذن بفرما تا افطار کنند.حضرت روى مبارک گردانید.آن مرد ثانیاعرض کرد.باز حضرت روى گردانید.و در مرتبه سوم فرمود که: آنها روزه نگرفته‏اند وچگونه روزه بودند و حال آنکه در همه روز گوشت مردم را به غیبت مى‏خوردند، بروایشان را بگو تاقى کنند.آن مرد باز گشت و ایشان را خبر داد پس آنها قى کردند و ازهر یک پارچه خون بسته دفع شد.چون پیغمبر را خبر دادند فرمود: به خدائى که جان‏محمد در دست اوست که اگر این در شکم آنها باقى مى‏ماند آتش جهنم آن رامى‏خورد» . ⁽²¹⁾

و از جانب خداوند رحمن به موسى بن عمران وحى شد که: «هر غیبت کننده‏اى که باتوبه از دنیا برود آخر کسى است که داخل بهشت‏خواهد شد.و هر غیبت کننده‏اى که‏بى‏توبه از دنیا برود اول کسى است که داخل جهنم خواهد شد» . ⁽²²⁾

و از حضرت رسول - صلى الله علیه و آله - مروى است که: «هر که غیبت کند مردمسلمان یا زن مسلمانى را، خدا چهل شبانه روز نماز و روزه او را قبول نمى‏کند، مگر این‏که آن کسى که غیبت او شده از او عفو کند» . ⁽²³⁾

و فرمود: «هر که غیبت مسلمانى را بکند، در ماه رمضان اجرى از براى روزه اونخواهد بود» . ⁽²⁴⁾

و در حدیثى دیگر از آن سرور منقول است که: «دروغ گمان کرده است هر که گمان‏کند حلال زاده است و او گوشت مردم را به غیبت مى‏خورد» . ⁽²⁵⁾

و از امام جعفر صادق - علیه السلام - مروى است که: «هر که در حق مؤمنى بگوید امرقبیحى را که خود دیده یا شنیده باشد، آن شخص داخل این آیه مبارکه است که:

«ان الذین یحبون ان تشیع الفاحشة فى الذین آمنوا لهم عذاب الیم‏»

یعنى: «به تحقیق‏کسانى که دوست مى‏دارند که فاش شود امر قبیح و ناشایست در حق طایفه‏اى که ایمان‏آورده‏اند از براى ایشان است عذاب دردناک‏» . ⁽²⁶⁾

و نیز از آن حضرت مروى است که: «هر کس روایت کند از مؤمنى چیزى را که‏بخواهد او را عیبناک کند و آبروى او را کم کند تا از چشم مردم بیفتد، خداوند - عز شانه - او را از تحت امر خود بیرون مى‏کند و داخل در تحت امر شیطان مى‏کند.وشیطان او را قبول نمى‏کند» . ⁽²⁷⁾

و آن حضرت فرمود: «هر که غیبت کند برادر مؤمن خود را بى‏آنکه عداوتى میان‏ایشان ثابت‏باشد، شیطان شریک است در نطفه او» . ⁽²⁸⁾

و فرمود که: «غیبت، حرام است‏بر هر مسلمانى.و آن مى‏خورد حسنات را.و باطل‏مى‏سازد آنها را، همچنان که آتش هیزم را مى‏خورد» . ⁽²⁹⁾

و اخبار در این خصوص بسیار است.و ذکر همه آنها متعسر، بلکه متعذر است. ⁽³⁰⁾ وهمین قدر که مذکور شد کفایت مى‏کند.

علاوه بر این، هر که را اندک عقلى بوده باشد مى‏داند که: این صفت، خبیث‏ترین‏صفات، و صاحب آن، رذل‏ترین مردمان است.و بزرگان پیش، بندگى خدا را در نماز وروزه نمى‏دانسته‏اند بلکه در چشم پوشیدن و حفظ خود از پیروى عیب مردم‏مى‏دانسته‏اند.و آن را افضل اعمال مى‏شمرده‏اند.و خلاف آن را صفت منافقین‏مى‏دیدند.و وصول به مراتب عالیه و درجات رفیعه را موقوف به ترک غیبت‏مى‏دانسته‏اند.

چون از حضرت رسول - صلى الله علیه و آله - وارد است که: «هر که نماز او نیکو باشدو عیالمند باشد و مال او کم باشد و غیبت مسلمانان را نکند با من خواهد بود دربهشت‏» . ⁽³¹⁾

و چقدر قبیح است که: آدمى از عیوب خود غافل شده در صدد اظهار عیوب مردمان برآید.خارى را در چشم دیگران ملاحظه کند ولى شاخ درختى را در دیده خودبرنخورد.

پس اى جان برادر! چون خواهى که عیب دیگران را بگویى، اول عیوب خود را یادکن و در صدد اصلاح آن برآى.

یاد آور، قول پیغمبر - صلى الله علیه و آله - را که فرموده است: «خوشا به حال کسى‏که مشغول عیب خود گردد و به عیوب مردم نپردازد» . ⁽³²⁾

علاوه بر این، هرگاه عیبى را که ذکر مى‏کنى امرى باشد که به اختیار او نباشد و ازجانب حق - سبحانه و تعالى - باشد پس مذمت او بر آن غیبت فى الحقیقه مذمت‏خالق اواست، زیرا هر که چیزى را مذمت مى‏کند سازنده او را مذمت کرده است.

شخصى به یکى از حکما گفت: «اى زشت صورت.گفت آفرین من با خودم نبود که‏نیکو بیافرینم‏» .

و از اعظم مفاسد غیبت، آن است که: باعث آن مى‏شود که اعمال خیر آن کسى که‏غیبت کرده در عوض آن غیبت، به نامه عمل آن شخصى که غیبت او شده ثبت مى‏شود.

و گناهان این، به دیوان اعمال او نقل مى‏شود.و چه احمق کسى باشد که به واسطه یک‏سخن، در روز قیامت، و زر و وبال دیگرى را متحمل گردد.

مروى است که: «در روز قیامت‏بنده‏اى را به موقف عرصات حاضر سازند و نامه‏اعمال او را به دست او دهند، چون در آن نگرد از حسنات خود چیزى در آنجا نیابد،عرض کند که: پروردگارا! این نامه عمل من نیست! زیرا من از طاعات خویش هیچ درآن نمى‏بینم.خطاب رسد که: اى بنده! پروردگار تو خطا و سهو نمى‏کند اعمال خیر تو به‏غیبت مردم رفت. و دیگرى را مى‏آورند و دیوان او را به دست او مى‏دهند در آنجا طاعات بسیار وعبادات بى‏شمار مشاهده مى‏کند، عرض مى‏کند که: این کتاب من نیست. این اعمال از من‏به وجود نیامده.خطاب مى‏رسد که: فلان شخص غیبت ترا کرد و این طاعات اوست که‏عوض به تو داده شده است‏» . ⁽³³⁾

پس عاقل باید تامل کند که: آن کسى را که غیبت او مى‏کند اگر دوست و صدیق‏اوست چه بى‏مروتى و بى‏انصافى است که زبان به غیبت او گشاید و بدى او را در نزدمردمان گوید.و اگر دشمن اوست چه بى‏عقلى و سفاهتى است که کسى متحمل‏و زر و وبال دشمن خود گردد، و اگر طاعتى اندوخته باشد به او دهد